Tuy giàu tự ái, tự cao, tự trọng hơn ai hết, nhưng bạn trai có một đặc điểm tâm lý nầy ai cũng lấy làm lạ là dễ hối hận và dễ xin lỗi. Thượng đế giáng trần là Chúa Giêsu kia mà còn có khẩu hiệu: phục vụ chớ không để phục vụ. Còn chết vì đ àn bà như Từ Hải ta còn hồ nghi là chết kiểu tiểu thuyết.
Vì lẽ đó, trước khi mổ xẻ tâm hồn họ, ta thử đặt cái nhìn thống quán trên tiến trình của thể xác họ lúc thanh xuân. Hơn một lần, tôi nói, xét cho kỹ tình tâm giao tự bản chất là cao quí. Ai hỏi gì thì nói vừa đủ rồi thôi.
Lấy nhục tình làm phương thế tìm nhục lạc: cho nhục tình là xấu mà vẫn tìm nhục lạc, tìm cách bẽn lẽn trong tinh thần che giấu. Lúc cao hứng, bạn trai bạn trai có thể cho một hay hai sự hiểu biết của mình là lý tưởng, là tận cùng của chân lý để rồi sau một thời gian thấy đầu óc mình còn xốp, lý lẽ của mình còn nhiều lỗ hở. Nhưng hiếu động bạn trai không vì đó mà có đời sống bên trong trống rỗng.
Tuy suy nghĩ như vậy, tôi không dám quả quyết đ àn ông là phái yếu về quan điểm nầy. Khi cõi lòng gờn gợn sóng yêu, bạn trai tự nhiên thích văn nghệ, hiểu cách riêng, ca nhạc thi thơ. Các nhà giáo dục hay lãnh đạo những tổ chức nam thanh sống chung nên rất mực khôn ngoan đề phòng các quái tật trên.
Đàn bà không phải họ thích cái khổ của lộn xộn đâu, nhưng bảntính họ chịu được và vấn đề tìm tịch mạc để suy tưởng họ không đặt. Họ không thích đi chơi, cũng không thèm đọc sách. Có lần tôi hỏi một số ý kiến nữ sinh sao lúc bạn trai hò hét um sùm chúng cháu điềm tĩnh quá.
Rồi sách báo chỉ vì muốn lắt túi bạn mà nhử bạn bằng các chuyện dâm tình. Tất cả giá có che đậy bên trong một con người ngu dốt, nông nỗi, non kinh nghiệm, bất tài, trụy lạc cũng không sao. Đấng vạn năng do đó sáng tạo những bộ sinh lý, những quan năng tâm thần của mỗi phái khác nhau.
Họ nhận thấy mình là vật chi chi trong xã hội gia đình, trong xã hội học đường hay bất cứ ở một đám đông nào. Anh ruột và chị dâu xích mích, chị dâu buồn ngồi ở góc phòng rơi lệ. Hiểu như vậy thì óc chú ý rất nghèo ở bạn gái mà giàu ở bạn trai.
Người ta có thể thấu triệt được những khía cạnh luân lý của họ vì ở tuổi xuân giao thời, con người họ còn xốpù có nhiều lỗ hở do tính bồng bột. Họ vui vẻ, có khi ca hát, nói chơi qua lại, huýt gió, trửng giỡn, thoi thụi nhau để làm, làm đắc lực. Ngay ở thời cổ mà Cicéron viết: Không có ai khiêu vũ mà không say túy lúy hay điên cuồng.
Thành thật lắm nhưng cũng cứng cõi quá, cộc lộc quá, không làm cho tha nhân quý mến. Người thành công là người vừa có trí tuệ thông minh vừa có chí cương dũng. Ông nói Ziegler cho biết mỗi năm ở Bá linh 25% sinh viên chơi bời trong các thanh lâu phải đi khám bác sĩ.
Họ chưa thấy được thế nào là họ thành nhân nhưng họ bắt đầu ý thức nhân cách của mình. Có nhiều bạn trai to con, nhưng gặp mỹ nhân thì đỏ mặt, thấy thân hình mình trơ trẽn và ăn nói thiếu tự nhiên. Nay đến lúc có bổn phận phải cho con biết.